RADICAAL
Jawel, ik heb het over de tentoonstelling RADICAAL, Vrouwelijke kunstenaars en modernisme 1910-1950 in Museum Arnhem. Omdat ik het een belangrijke tentoonstelling vind en het voor mij nieuwe, verdiepende kennis heeft laten zien en lezen. De beeldende kunstenaressen waarvan hun kunstwerken opgenomen zijn in de tentoonstelling leefden en werkten destijds in Frankrijk, Engeland, Duitsland, Nederland, Rusland, Oekraïne, Libanon, Amerika, Spanje, Brazilië en Mexico. In de periode van grote oorlogen, honger, rassendiscriminatie, genocide, vluchtelingenstromen, revoluties, economische groei en verval, dictatuur en democratie. De intense mix van willen bouwen en vernietigen, de dagelijkse menselijke ‘macht’.
Modernisme en mannen
In de kunst wordt met de term Modernisme de avant-garde, de voorhoede, in de kunstgeschiedenis aangeduid, vanaf het begin van de twintigste eeuw tot ongeveer de jaren zestig van de vorige eeuw. Een algemeen kenmerk van het modernisme is de drang om te experimenteren en het scheppen van een nieuwe werkelijkheid. Het modernisme werd toegeschreven aan voornamelijk mannelijke kunstenaars, die de modernistische stromingen expressionisme, kubisme, constructivisme, suprematisme en surrealisme vertegenwoordigden. Deze stromingen werden gebruikt en gekoesterd door in die tijd uitsluitend mannelijke kunsthistorici, museumdirecteuren, curatoren, kunstcritici en kunsthandelaren.
Parallelle werelden
Wat de tentoonstelling RADICAAL in Museum Arnhem aantoont, is dat naast die officiële ’mannelijke’ dominantie andere ontwikkelingen gaande waren waarin vrouwelijke kunstenaars de hoofdrol hadden. Op artistieke, politieke en sociale onderwerpen namen de vrouwen stelling, engageerden zij zich en droegen zij dat met bravoure, vrijheidszin en vernieuwingsdrang uit. De sociale emancipatie en het feminisme waren voor hen productieve sturende bewegingen. De kunstenaressen waren in hun dagelijkse praktijk succesvol. Ze waren zichtbaar en werden gewaardeerd. Uitgezoomd bekeken waren de vrouwelijke en mannelijke circuits twee parallelle werelden. Waarvan die van de vrouwelijke kunstenaars in de beschrijving van de kunstgeschiedenis onderbelicht is gebleven. De tentoonstelling in Arnhem plaatst de vrouwelijke kunstenaars en hun kunstwerken RADICAAL in het volle licht.
Van hier naar verder
Dat Museum Arnhem deze tentoonstelling initieerde past in het beleid dat vanaf 1980 gevoerd wordt. Aan deze tentoonstelling is een lange voorbereidingstijd aan voorafgegaan, van onderzoek en het organiseren van particuliere en museale bruiklenen. Er is een begeleidende Engelstalige catalogus beschikbaar waarvan de tekst ook als inleg in het Nederlands voorhanden is. De tentoonstelling en de begeleidende teksten dragen actief bij aan de herziening van de internationale geschiedenis van de beeldende kunst.
RADICAAL. Vrouwelijke kunstenaars en modernisme 1910-1950 – Museum Arnhem 7 september 2024 tot 5 januari 2025, www.museumarnhem.nl/nl/tentoonstellingen/radicaal. De tentoonstelling reist daarna door naar het Saarland Museum in Saarbrücken en het Belvedère in Wenen.
